Profeet van de ether

I don’t have to tell you things are bad. Everybody knows things are bad. It’s a depression. The dollar buys a nickel’s worth, banks are going bust. We know the air is unfit to breathe and our food is unfit to eat. We sit in the house, and slowly the world we are living in is getting smaller, and all we say is, ‘Please, at least leave us alone in our living rooms. Let me have my toaster and my TV and I won’t say anything. Just leave us alone.’

Well, I’m not gonna leave you alone. I want you to get mad! You’ve got to say, ‘I’m a human being God damn it My life has Value!’

Howard Beale was boos in Network (1976). Het stuk hierboven sprak hij uit tijdens een live televisie-uitzending. Ongehoord liet hij het voorgeschreven nieuwsscript naast zich liggen en begon met zijn klaagzang. Overkomend als iemand die aan een zijden draadje hangt, is de losbandige wanhopige Howard op het moment van zijn toespraak juist verenigd met zijn psyche. Howard werkt als nieuwslezer voor een televisiezender. Wanneer hij erachter komt dat zijn ontslag in het verschiet ligt. Gebruikt hij een live televisiemoment om openhartig zijn maatschappelijke ongenoegen te delen. Met als klap op de vuurpijl de aankondiging zelfmoord te willen plegen in zijn laatste live-uitzending.

You have meddled with the primal forces of nature, Mr. Beale, and I won’t have it! You are an old man who thinks in terms of nations and peoples. There are no nations. There are no peoples. There is only one holistic system of systems. It is the international system of currency which determines the totality of life on this planet.

There is no democracy. The world is a business, Mr. Beale. And our children will live to see that. Perfect world…. One company, for whom all men will work to serve a common profit. All necessities provided, all anxieties tranquilized, all boredom amused.

De kijkcijfers die tijdens Howards speech door het dak schoten hebben de producenten laten besluiten hem nog even op de buis te houden. Howard is intussen een bekendheid geworden, met een eigen show waarin hij de vrijheid heeft álles te kunnen zeggen zonder bemoeienis van de regie. Mensen kijken massaal naar Howard Beale. Zijn ‘niets te verliezen houding’ spreekt ze aan.

Nu,

volle bak die speciaal voor Howard het bankstel hebben ingeruild voor een klapstoel in een magnetron TV studio. Howard loopt het podium op, werpt een vragende blik de lucht in en begint zijn betoog:

So, a rich little man with white hair died. What does that got to do with the price of rice, right? And why is that woe to us? Because you people are listening to me right now. Because less than 3 percent of you people read books. Because the only truth you know is what you get over this tube. This tube can make or break presidents, popes, prime ministers.
And woe is us if it ever falls into the hands of the wrong people. And when the 12th largest company in the world controls the most awesome propaganda force in the whole godless world, who knows what shit will be peddled for truth on this network.
So if you want the Truth, go to God. Go to your gurus. Go to yourselves! Because that’s the only place you’re ever gonna find any real truth.

Howard heeft door zijn wankelbaarheid niet in de gaten dat hij misbruikt wordt door de TV studio. Zijn ontslag slechts uitgesteld is om nog iets van de cijfers mee te pikken. Dat Howard zijn eigen script gebruikt om mensen thuis uit een hypnose te schudden is voor de producenten geen probleem want het moment dat ze hem definitief van de buis verbannen zullen de mensen thuis zijn kreten snel vergeten zijn en als vanouds terugkeren naar, ‘niet denken, maar kijken’ modus. Hoe beschikt de TV studio van de zekerheid dat Howard als tijdelijk entertainment figureert en niet als blijvend uitverkoren ‘messias’ die een gewichtige boodschap komt brengen?

Deze maatregelen zijn ver voor Howards vrije zendtijd aangegrepen om het stelsel dicht te timmeren en te zorgen dat het doorgeefluik blijft functioneren zoals deze bedoeld is. Extreme handelingen zijn geoorloofd om dit ten alle tijden intact te houden.

Na bijna een eeuw aan televisie jaren – ‘stil zitten’ – zullen de mensen Howards show als een satirisch tussendoortje zien? Howard Beale had het niet beter kunnen zeggen in zijn betoog:

‘Deze buis is de meest ontzagwekkende kracht in de hele goddeloze wereld. En wee ons als het ooit in de handen van de verkeerde mensen valt.”

We zijn al die jaren toch niet voor de gek gehouden met gemanipuleerde nieuws berichten en geestdodende programma’s die een systeem dienen waar jij als simpele afstandsbediening – afstammeling denkt bij te horen? Een compositie die ons lijkt te dienen maar in werkelijkheid: ‘Alle benodigdheden voorziet, alle zorgen verdoofd, alle verveling amuseert.’ Ideaal pakket om de mensen in een kunstmatige trance van ‘tevredenheid’ te houden.

47 jaar later.

Zullen sommigen dingen in de wereld nooit veranderen? Omdat ze nou ‘eenmaal zo zijn’ Of zullen ze nooit veranderen – mede door vanuit machtsposities doelbewust te zorgen voor collectieve en individuele demotivering die het gevoel van hopeloosheid versterkt? Door mensen te laten geloven dat het altijd een verloren wedstrijd is waaraan ze beginnen. Het een schijn geven dat een alternatief onmogelijk zou zijn. De overtuiging dat het toch geen zin heeft verzet te tonen tegen een heersende macht.

Hoe zou Howard ‘Profeet van de ether’ Beale het vinden dat vandaag de dag iedereen overal en altijd ‘TV’ kan kijken?